کوکی چیست؟ + آشنایی با انواع و نحوه فعال کردن آن

امتیاز ۵ از ۵ – ۱ رای

در حال ثبت رای

کوکی چیست؟ آیا تا به حال در هنگام ورود به سایت های انگلیسی، با پیام پذیرش کوکی مواجه شده اید؟ آیا پذیرش دسترسی به اطلاعات فایل کوکی خطرناک است؟ چگونه می توانیم برای سایت خود، امکان دریافت فایل کوکی کاربران را فراهم کنیم؟

کوکی ها، فایل هایی هستند که از طریق سایت هایی که پیش از این آنها را بازدید کرده اید، ایجاد می شوند. مثلا یک کارکرد این فایل ها آن است که اگر در سایتی از قبل ورود کرده باشید، شما را در حالت لاگین نگه می دارند و مشخصات تان را به خاطر می سپارند.

در این مقاله، به صورت جامع و یکبار برای همیشه، راجع به کوکی های سایت ها صحبت می کنیم و اطلاعاتی که با پذیرش آن ممکن است به سرورهای سایت ها ارسال شوند را بررسی می نماییم. پس تا انتهای مقاله همراه باشید تا کامل به این سوالات پاسخ دهیم.

کوکی چیست؟ آشنایی با Cookie در وب سایت

حتما برای شما هم پیش آمده است که به محض ورود به سایت های خارجی، گزینه ای برای فعال کردن کوکی در مرورگر شما نمایش داده می شود. این پیام از جانب خود سایت بوده و شما باید برای تایید گزینه های آن یا ردش اقدام کنید. قبل از اینکه بخواهیم اصلا راجع به چگونگی تنظیم کردن و پاسخ دادن به آن آشنا شویم، بد نیست با مفهوم کوکی ها آشنا شوید. در این خصوص باید گفت:

• کوکی یک فایل از حروف و اعداد می باشد که در زمان بازدید از سایت ها، درون رایانه شما ذخیره می گردد. این فایل که با نام اینترنت کوکی یا Internet Cookie شناخته می شود، اطلاعات مختلفی را در خود ذخیره می کند که در ادامه راجع به آن صحبت می کنیم.

نام های دیگری که برای کوکی گذاشته شده است عبارتند از: Web Cookie،Browser Cookie و یا HTTP Cookie. کوکی ها توسط سرورهای وب سایت دریافت شده و در مراجعات بعدی بازیابی می شوند تا اطلاعات کاربر را داشته باشند. با اجازه داده به سایت ها برای گرفتن کوکی ها، سایت ها می توانند جلسات پیشینی که کاربر به سایت وارد شده و اطلاعات و محتوای هدف او را ارائه کنند.  شما می توانید در زمان طراحی سایت فروشگاهی، این قابلیت را برای ذخیره اطلاعات پرداخت مشتریان نیز فعال کنید که در ادامه راجع به آن نیز صحبت می کنیم.

کوکی ها به دلیل اطلاعاتی که به سایت ها می دهند، کارکردهای مختلفی دارند. برخی از آنها برای راحت تر شدن دسترسی کاربر به اطلاعات قبلی سایت و برخی دیگر برای اهداف تبلیغاتی استفاده می شوند. البته اطلاع از سایت های قبلی کاربر و جلسات او در چنین پلتفرم هایی، می تواند یک نوع مداخله جویی در حریم شخصی او باشد. به همین خاطر است که هرموقع این پیام را مشاهده می کنید، نباید در آن گزینه اجباری را مشاهده کرده و یا بتوانید آن را Reject کنید.

در ادامه سیر تا پیاز اینکه کوکی چیست و از کجا آمده و چه اطلاعات و کاربردهایی دارد را بیان می کنیم.

تاریخچه کوکی های سایت

ایده شکل گیری استفاده از کوکی ها اولین بار توسط کارمند شرکت Netscape Communications به نام لو مونتولی به وجود آمد. این فرد که برنامه نویس این مجموعه بود، در یک جلسه فنی، وظیفه داشت تا اطلاعات کاربرانی که در سایت بوده اند را به جای ذخیره در سرورها، به کامپیوترهای خودشان منتقل کند. در این حالت بود که کوکی ها ایجاد شدند.

البته شکل گیری این کوکی به تدریج بود. مثلا در سال 1994، اولین قدم آن بود که سایت بررسی کند آیا کاربر قبلا پلتفرم او را بازدید کرده است یا خیر. مونتولی سپس این اختراع را در سال 1995 به نام ثبت نمود و از سال 1995 توسط اینترنت اکسپلورر نسخه 2 نیز پشتیبانی می شد.

 هرچند که در سال های اولیه مردم از طرز کار کوکی ها آگاه نبودند، اما با انتشار یک مقاله در فاینشیال تایمز در سال 1996، آگاهی عمومی افزایش یافت. سپس بحث هایی در سال های بعد به خاطر لطمه زدن به حریم خصوصی افراد ایجاد گشت.

امروزه کوکی ها را می توان در سایت ها به کار گرفت. اما برای دسترسی به فایل های کاربران، آنها باید اجازه بدهند و این اختیار به عهده خودشان است که می خواهند تا چه حد اطلاعات قبلی و مرتبط خود در سایت مقصد یا دیگر سایت ها را به سرورها ارسال کنند.

چه اطلاعاتی در فایل های کوکی ذخیره و رد و بدل می شوند؟

نام گذاری کوکی یا شیرینی، به خاطر آن است که این کالا سمبل به اشتراک گذاری است. مثلا زمانی که مراسمی دارید، حتما به مخاطبان خود برای پذیرایی یک شیرینی یا بیسکوییت ارائه می کنید. به همین خاطر، کوکی یک قیاس ساده از اشتراک گذاری داده ها بین کاربر و سرور می باشد.

حتما برای شما هم پیش آمده است که بپرسید اطلاعات داخل کوکی چیست؟ چه داده هایی با اجازه دادن مان به سرور سایت های دیگر منتقل می شوند؟ در این خصوص می توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارتند از:

شناسه های جلسه

زمانی که کاربر برای ورود به سایت اقدام می کند، شناسه ای برای ورود او ایجاد می شود. این شناسه برای ورود (یا به اصطلاح سشن یا جلسه) او است. شناسه های منحصر به فرد برای ورود تعریف می شوند که منجر خواهند شد تا کاربری که باز می گردد، شناسایی شود.

تنظیمات کاربر در سایت

برخی از وب سایت ها دارای تنظیماتی مانند زبان، بک گراند و مواردی از این قبیل هستند. در این حالت، کوکی ها به سرور سایت کمک می کنند تا آن تنظیمات کار را به همان صورت در هنگام ورود او نمایش دهند.

محتویات سبد خرید

یکی دیگر از کاربری های مهم کوکی ها، باز آوردن محتویات سبد خرید کاربر است. این موضوع حتی اگر کاربر به سایت لاگین نکرده باشد نیز رخ می دهد. مثلا کاربر در دو هفته گذشته، یک موبایل را در سبد خرید خود قرارداده و اکنون پس از دو هفته که مجددا به سایت وارد می شود، می تواند آن را در سبد خرید خود مشاهده کند.

نشانه ‌های احراز هویت

نقش امنیتی کوکی چیست؟ در این خصوص باید بدانید که توکن هایی در فایل کوکی ها ذخیره می گردند. این توکن ها به سایت و سرور این امکان را می دهند تا فرآیند احراز هویت او را ساده تر نمایند.

داده های ترکینگ (ردیابی) کاربر

یکی دیگر از داده هایی که در کوکی ها می توان مشاهده کرد، جزئیات رفتاری او است. مثلا صفحاتی که بازدید کرده است یا مدت زمانی که در هر صفحه صرف نموده است. این اطلاعات می توانند به تجزیه و تحلیل رفتار کاربر کمک کنند.

داده های شخصی

ممکن است برخی اطلاعات جزئی مانند جستجوهای پیشین یا محصولاتی که کاربر اخیرا مشاهده کرده است نیز در کوکی ها ذخیره سازی شوند. این داده ها می توانند برای بخش پیشنهادات سایت های فروشگاهی و غیره مفید باشند.

با توجه به نوع داده هایی که در کوکی ها ذخیره می شوند، بسیاری از افراد چه در زمان راه اندازی سایت فروشگاهی یا طراحی سایت شرکتی و غیره، تلاش می کنند قابلیت دسترسی به کوکی های کاربران را فراهم سازند.

اینکه کاربرد کوکی چیست و از این داده ها در کجاها استفاده می شوند را در قسمت بعدی بیان می کنیم.

کاربردهای کوکی چیست؟

حال در خصوص اینکه کوکی چیست؟ می توان به چند موضوع زیر اشاره نمود که عبارتند از:

• ذخیره اطلاعات و تنظیمات وب: یکی از مهم ترین کاربری هایی که می توان از کوکی داشت، ذخیره کردن اطلاعات شما است که در وب سایت های مختلف وجود دارند. مثلا اگر کوکی ها را استفاده کنید، دیگر نیازی نیست هربار نام کاربری و رمز عبورتان را وارد نمایید.
• شخصی سازی: یکی دیگر از قابلیت های مهم که در بسیاری از سایت ها از طریق کوکی ها برای آن اقدام می شود، شخصی سازی سایت است. در این حالت، شما از داده های کاربران خود برای نمایش داده های مرتبط به او نمایش می دهید. مثلا او به اخبار ورزشی بیشتر علاقه دارد، پس این اسناد را برای او بیشتر نمایش می دهید. در واقع شما با کوکی ها، سشن های کاربران را بیشتر شخصی سازی می کنید.
• تبلیغات: یکی دیگر از کارکردهای مهم کوکی ها آن است که به وب سایت ها اجازه می دهند تا بتوانند برای شخصی سازی بیشتر تبلیغات و آگهی های خود اقدام کنند. این قابلیت در بخش های دیگر تبلیغات نیز کاربرد دارد. مثلا تعیین زبان تبلیغ و یا نشان دادن سایت های مرتبط تر به مخاطب.
• ردیابی و مانیتورینگ کاربران: همانطور که قبل تر هم اشاره کردیم، یکی از داده های مهمی که در این نوع سایت ها استفاده می شود، مربوط به ردیابی سایت می باشد. در این حالت شما می توانید برای مانیتورینگ اطلاعات کاربران در پلتفرم خود اقدام کنید.
• کمک به فروش: در این بخش، شما می توانید از کوکی ها برای حفظ محصول در سبد خرید و نمایش محصولات موردعلاقه کاربر استفاده کنید.

فرض کنید فردی به نام علی، به دیجی کالا وارد شده و صفحات محصول شلوار جین را مشاهده می کند. در این حالت او پس از اینکه به سایت دیگری می رود، مثلا یوتیوب یا پلتفرم دیگر، تبلیغات شلوار جین در اولویت بالا قرار گرفته و به او نمایش داده می شوند.

اگر به موضوعات این چنینی علاقمند هستید، می توانید مقالات بیشتر راجع به آموزش طراحی سایت را از سایت ما دریافت کنید.

حال که فهمیدیم کاربردهای کوکی چیست، می خواهیم به شما بگوییم که این نوع داده ها و فایل ها در فضای وب اصلا چگونه کار می کنند.

نحوه کارکرد کوکی چیست؟

در حالت کلی، استفاده از کوکی برای آن است که سرور بفهمد آیا درخواست کاربر از مرورگر یا کامپیوتر یکسان می آید یا نه. سپس پاسخ را به صورت شخصی سازی شده یا عمومی برای او ارسال می کند. شیوه کار کوکی بدین شرح است:

• کاربر زمانی که وارد سایتی می شود، مرورگر در صورت وجود کوکی های آن سایت، تلاش می کند تا اطلاعات مربوطه را همراه با درخواست ارسال نماید. سپس سرور برای شخصی سازی محیط سایت با توجه به این داده ها اقدام می نماید.
• در صورتی که در این وب سایت، اطلاعات کوکی نداشته باشید، داده ها و سشن های شما در قالب کوکی جدید ذخیره می شوند. سپس مرورگر این داده ها را در یک فایل ذخیره می کند.

توجه کنید که کوکی ها به صورت یک فایل ذخیره می شوند. مرورگرهای وب همواره کوکی ها را در یک فایل یا مسیر مشخص ذخیره می کنند. در صورتی که مرورگر کروم دارید، می توانید آنها را در فایل Cookies بیابید. شما می توانید با ورود به قسمت Developer mode، قسمت تنظیمات و یا سرچ بخش Cookie، محلی که برای ذخیره سازی این فایل ها تعریف شده اند را مشاهده کنید.

همچنین شما می توانید در مسیر تصویر زیر نیز که در قسمت C:\Users\Your_User_Name\AppData\Local\Google\Chrome\User Data\Default\Network قرار دارد، برای مشاهده فایل کوکی خود اقدام کنید.

انواع کوکی ها کدامند؟

برای اینکه کامل بفهمیم کوکی چیست، باید با انواع آنها آشنا شوید. در این خصوص می توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارتند از:

کوکی های نشست – Session cookies

این کوکی ها به وب سایت ها کمک می کنند تا بتوانند برای ردیابی کاربران اقدام کنند. همانطور که می دانید، زمانی که کاربر وارد سایت شود، معمولا یکسری تغییرات را ایجاد می نماید. در این حالت برای آنکه این تغییرات حفظ شوند. کوکی های سشن ها تاریخ انقضایی ندارند. این نوع کوکی ها باید زمانی که جلسه تمام شود یا به طور دستی، حذف گردند.

کوکی های ماندگار یا دائمی – Persistent cookies

این نوع کوکی ها برخلاف دیگر انواع مدل ها، برای مدت زمان تعیین شده ای در مرورگر شما باقی می مانند. مثلا این مدت می تواند 1 روز، 1 ماه، 1 سال و … باشد. این کوکی ها دارای تاریخ انقضاء می باشند.

کوکی های احراز هویت – Authentication cookies

زمانی که کاربر به حساب کاربری خود وارد می شود، این کوکی ها ایجاد می گردند. در این حالت است که می توانید برای مرتبط کردن اطلاعات حساب خود با این نوع کوکی ها اقدام نمایید. این کوکی ها می توانند اطلاعات حساس به جلسات کاربران صحیحی منتقل شده و در شناسایی اکانت های کاربران، استفاده می شوند.

کوکی های ردیابی – Tracking cookies

مدل ردیابی یا ترکینگ در کوکی چیست؟ این کوکی ها برای ثبت رفتارهای کاربر استفاده می شوند. شما می توانید از آنها برای آنالیز رفتاری کاربران استفاده نمایید. توجه کنید که مرورگرها در هردفعه دوم و بعدی که وارد سایت می شوید، برای بارگذاری این کوکی ها اقدام می کنند (اگر اجازه داده شده باشد). معمولا سایت هایی که قصد ردیابی رفتارهای کاربران را دارند، چنین کوکی را ایجاد می کنند.

کوکی های زامبی – Zombie Cookie

این کوکی ها پس از حذف شدن نیز مجددا ایجاد می گردند. یکی از ویژگی های مهم این نوع کوکی ها آن است که نسخه ای پشتیبان داشته و در جایی غیر از محل تعریف شده، ذخیره می شوند. معمولا این نوع کوکی ها در در شبکه های تبلیغاتی یا سایت های غیر معتبر و نیز توسط هکرها استفاده می شوند.

کوکی های شخص اول و ثالت

دسته بندی کوکی ها براساس حریم خصوصی و اینکه توسط چه سایت هایی استفاده شوند، به دو بخش کوکی های اول و سوم شخص تقسیم می گردند. در این خصوص باید گفت:

• کوکی اول شخص: در این حالت، اطلاعات فقط میان مرورگر و وب سایت منتقل می شوند. به همین خاطر است که حریم خصوصی بیشتر رعایت شده و از سوی دیگر نیز امنیت بالایی را شاهد هستیم.
• کوکی سوم شخص: بیشترین نگرانی از حریم خصوصی مربوط به کوکی های شخص ثالث باز می گردد. در این حالت، سایت های دیگری نیز به کوکی های شما دسترسی دارند. فرض کنید شما وارد سایت A شده اید. حال یک کوکی از این سایت ذخیره می شود. سپس مشاهده می کنید که تبلیغاتی در این سایت نشان داده می شود که مربوط به سایت B است. این سایت از شما می خواهد که کوکی شخص ثالث را بپذیرید. بدین معنا که سایت B نیز به کوکی شما دسترسی داشته باشد. از همین رو است که هکرها می توانند با دستیابی به اطلاعات شما در سایت های مختلف، نسبت به سرقت اطلاعات تان اقدام کنند.

البته در پاسخ به اینکه کوکی چیست، باید به مدل دیگری نیز اشاره کرد که در آینده به معرفی آنها نیز خواهیم پرداخت.

چگونه کوکی ها را در سایت خود فعال کنیم؟ راهکار فعالسازی کوکی چیست؟

برای انجام این کار می توانید به روش های مختلفی اقدام کنید. یکی از راهکارهای رایج آن است که از سرویس های واسط استفاده نمایید. این سرویس ها امکان ساخت پنل کاربری و ارائه یک کد جهت قرارداد در سایت شما را می دهند. سپس می توانید الگوی پاپ آپ نمایشی را تنظیم کرده و برای فعال کردن آن اقدام کنید. مثلا می توان به پلتفرم cookieyes اشاره نمود. البته حتما این سایت های واسط را از نظر اعتبار و امنیت بررسی کنید.

شما کاربران می توانید دیزاین اصولی سایت خود را با چنین قابلیت هایی به مرجع طراحی سایت در یزد، یعنی سایت SEOEDU بسپارید.

نکته: توجه کنید که اگر وب سایت شما بازدید کنندگانی از اروپا دارد، باید از قوانین مربوطه پیروی کرده و برای ساخت یک بنر یا پاپ آپ اقدام نمایید. طبق قوانین اتحادیه اروپا در سال 2018، باید رضایت واضح و آگاهانه از مخاطب گرفته شود.

اگر نمی دانید جایگزین کوکی چیست باید بگوییم: شما می توانید با استفاده از ابزارهایی مانند Google Analytics یا مایکروسافت کلاریتی، داده های ردیابی کاربران سایت تان را کامل تر نیز دریافت کنید.